Okullardaki Şiddet ve Zorbalığı Önleme
Zorbalık; zorba ve zorbalığa maruz kalanın sosyal işlevlerinde uyumsuzluk sürecini yaşadığı, kolaylıkla bunalıma dönüşebilecek bir sorundur. Okul rehberlik servisleri zorba ve zorbalığa maruz kalan öğrencilere davranış yönetimi, kişisel kendini kontrol stratejileri, sosyal beceri eğitimi gibi destekler sağlamalıdır.
Zorbalığın genelde büyük sınıflardaki öğrenciler tarafından daha küçük sınıflardaki öğrencilere veya aynı sınıftaki büyük öğrencilerden küçüklere uygulandığı gözlenmektedir. Öğretmenler ve okul idaresi alt sınıflardaki öğrencileri üst sınıflardaki öğrencilerden korumalıdır. Öğretmenlerin bu duruma dikkat etmeleri gerekir.
Okullardaki sataşmalar ya da zorbalığın önlenmesi için ilk önce bunun bir sorun olarak görülmesi gerekir.
Şikâyetlerin okul yönetimi tarafından ciddiye alınması ve öğrenci ya da velilerden zorbalık ya da şiddet konusunda şikâyetler geldiğinde ihmal edilmemesi gerekir.
Zorbalık ve şiddetle baş etmeye yönelik eğitim programlarına ebeveynler mutlaka dahil edilmelidir. Gençlere ve çocuklara sosyal, kültürel, sanatsal ve sportif etkinliklere kolaylıkla ulaşma olanakları oluşturulmalıdır.
Okul çevresinde ve okulda zorbalık eylemlerinin en sık yaşandığı yerlerde güvenlik için ek önlemler alınmalıdır. Özellikle nöbetçi öğretmenlerin bu bölgeleri sık sık kontrol etmesi sağlanmalıdır.
Okullarda zorbalık konusu, örneğin Hayat Bilgisi/Sosyal Bilgiler gibi derslerin programlarında yer almalı, hatta zaman zaman gizli müfredatın bir parçası olarak diğer derslerde de gündeme getirilmelidir.
Okul zorbalığı konusunda aileler bilinçlendirilmeli, müdahale sürecine anne ve babaların katılımı sağlanmalıdır.
Okulda sosyal etkinliklere daha fazla ağırlık verilmelidir. Okullar öğrencilerin isteyerek bulunmak istedikleri yerler haline dönüştürülmeli, bunun için öğrencilerin bireysel özellikleri dikkate alınarak düzenlemeler yapılmalıdır.
Riskli mekânlar kontrol edilmeli. Özellikle nöbetçi olan öğretmenler şiddet olayı meydana gelme riski taşıyan mekânları sürekli kontrol etmeli. Her okulun riskli yerleri farklı olmakla beraber, özellikle kuytu yerler, okul bahçesi, oyun alanı, tuvaletler ve dar koridorlar gözetim altında bulundurulmalı.
Riskli zamanlarda daha dikkatli olunmalı. Öğlen arası boşluklarda okulun, teneffüs saatlerinde ise sınıfların daha riskli olabileceği düşünülerek gerekli tedbirler alınmalı.
Şiddete karışan çocukların aileleri mutlaka bilgilendirilmeli ve sorunu çözmek için onlar da sürece dahil edilmeli.
Öğrenciler şiddet ve zorbalık konusunda bilgilendirilmeli
Öğretmenler istemeden de olsa iki şekilde zorbalığa katkıda bulunabilirler: Birincisi, güç ve statünün denetim için meşru mekanizmalar olduğu mesajını vererek gücün kötü kullanımı için örnek oluşturabilirler. İkincisi, öğrencilerin mağdur olduklarında yardım almalarını güçleştirebilirler. Oysa mağdurlar güç durumda kaldıklarında kendilerine yardım edecek, sorunlarını ciddiye alacak ve güvenecekleri öğretmenleri olmasını isterler. Ancak şiddete uğradığında bu durumu öğretmenine anlatan bir çocuk, öğretmeni tarafından küçümsenirse mağdur öğrenci bir daha kolay kolay yardım isteyemez. Ayrıca bu tür öğretmen davranışları zorbaları ve şiddet yanlılarını cesaretlendirir.
Okulda popüler olan veya öğretmenlerin gözdesi olan öğrencilerin yaptığı zorbalıklar öğretmenler tarafından göz ardı edilebilir ya da iddiaları inandırıcı bulunmayabilir. Buna karşın öğretmenleri kızdıran, tahrik eden, sinirlendiren öğrenciler zorbalığa uğradığında, öğretmen önyargıları nedeniyle buna inanmayabilirler.
Doğrudan gözlenemeyen zorbalığa dikkat edilmeli. Zorbalık ve şiddetin dışarıdan kolayca görülebilecek türleri olduğu gibi kolayca görülmeyen türlerinin de olduğu unutulmamalıdır. Örneğin fiziksel olarak diğer öğrencilere şiddet uygulanması kolayca görülebilirken, aşağılama, küçük düşürme, dışlama ve yalnızlaştırma gibi zorbalık türleri bu kadar kolay gözlenmeyebilir. Ayrıca bazı zorbaların yaptıkları zorbalıkları ustaca gizleme konusunda oldukça becerili oldukları unutulmamalıdır. Bu nedenle öğretmenlerin kolayca gözlenemeyen ancak mağdurları rahatsız eden durumlara da dikkat etmeleri, bu nedenle de gözlem becerilerini geliştirmeleri gerekir.
Şaka ile zorbalık arasındaki farkı ayırt edin
Bazı zorba öğrenciler diğer öğrencilerle alay edip dalga geçmekte ve şaka yaptım demektedirler. Burada kritik nokta kendisine şaka yapılan öğrencinin bu durumdan rahatsız olup olmamasıdır. Eğer kendisine şaka yapılan kişi bu durumdan rahatsız oluyor ve bunu önleyemiyorsa, şaka yapanın niyeti ne olursa olsun yapılan şey zorbalıktır. Öğretmenin bu durumu öğrencilerine açıkça belirtmesi ve şaka niyetiyle bile yapılıyor olsa, başkalarını rahatsız eden her türlü söz ve davranışın kabul edilemez olduğunun altını çizmesi gerekir.
Öğrencilerinizi şiddete uğradıklarında ne yapmaları gerektiği konusunda bilgilendirin.
Bazı öğrenciler akranları tarafından şiddete uğradıklarında bazen korktuklarından bir şey yapmamakta, bu durumu kimseye anlatmamaktadırlar. Bazen de gerçekten ne yapmaları gerektiğini ve kimden yardım alabileceklerini bilmemektedirler. Öğretmenlerin bu öğrencileri bilgilendirmeleri gerekir.